سابقه و هدف: گونه های درختی می توانند به دلیل تحمل شرایط سخت محیطی، تغییراتی را در ویژگی های خاک و ذخیره کربن آلی ایجاد کنند. بنابراین، با شناخت گونه هایی که قابلیت بیشتری برای ذخیره کربن دارند می توان اصلاح و احیای جنگل های شهری را نیز از منظر شاخص ذخیره کربن آلی خاک (ترسیب کربن) بررسی کرد. درختچه های تاغ و گز ازجمله گونه های هالوفیت مهم ناحیه رویشی ایران- تورانی هستند. در این مناطق، نقش این درختچه ها در ذخیره کربن و افزایش تنوع زیستی گیاهی دارای اهمیت است. پژوهش پیش رو در نظر دارد، توان ذخیره کربن خاک و شاخص های تنوع زیستی گیاهی را در رویشگاه های این دو گونه در استان قم بررسی کند.مواد و روش ها: رویشگاه طبیعی گز (Tamarix hispida) واقع در دشت مسیله استان قم و رویشگاه دست کاشت تاغ (Haloxylon ammodendron) در سال 1362، واقع در منطقه حسین آباد میش مست در دشت قم با آب و هوایی خشک قرار دارد. نمونه برداری از خاک در سطح یک هکتار به شکل تصادفی با تعداد 30 نمونه خاک از جهت شرقی زیر تاج پوشش و خارج از تاج پوشش، به کمک سیلندر از عمق 0-15 سانتی متری خاک در هر دو رویشگاه تاغ و گز به طور مجزا انجام شد. به منظور محاسبه ذخیره کربن آلی خاک و به دست آوردن جرم مخصوص ظاهری و کربن آلی و برخی فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی خاک، نمونه برداری انجام گردید. برای مطالعه پوشش گیاهی در هر رویشگاه، از پلات 400 مترمربعی با روش پیاده سازی پلات به صورت چهار قطعه 10 در 10 متر به منظور پراکنش بهتر در سطح یک هکتار و برای مطالعه پوشش گیاهی کف از 20 میکروپلات یک مترمربعی (پنج میکروپلات در هر پلات اصلی) استفاده شد. برای محاسبه شاخص های تنوع زیستی گیاهی، مقادیر تنوع گونه ای در هر قطعه نمونه با استفاده از شاخص های سیمپسون، شانون- وینر و غنای گونه ای با استفاده از شاخص های مارگالف، منهینیک و یکنواختی با شاخص های پیلو و شلدون برای هر میکروپلات محاسبه شد. برای محاسبه همبستگی بین فاکتورهای ذخیره کربن و کربن خاک با برخی فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی از آزمون اسپیرمن استفاده شد.نتایج و یافته‏ها: میانگین همه فاکتورهای اندازه گیری شده در خاک برای گونه گز بالاتر بود. اثر گونه و موقعیت نمونه برداری و اثر متقابل گونه در موقعیت نمونه برداری بر مقدار فاکتورهای اسیدیته، درصد کربن آلی، پتاسیم و ترسیب کربن (ذخیره کربن آلی) خاک در سطح پنج درصد تفاوت معنی دار داشت. همچنین، براساس نتایج به دست آمده از مقایسه میانگین تیمارها مشخص شد که بیشترین میزان ذخیره کربن خاک در تیمار زیر تاج درختچه گز با میزان 13/191 تن در هکتار است. نتایج نشان داد، میزان ذخیره کربن خـاک بین دو گونه تاغ و گز، دارای اختلاف معنی دار بوده و در خاک گز بالاتر است. ویژگی های خاک مانند مقدار ذخیره کربن، %OC،pH  و K در زیرتاج پوشش گز بالاتر از منطقه شاهد (خارج از تاج پوشش) است. همبستگی بین ویژگی ذخیره کربن و سایر فاکتورها نشان داد که فاکتورهای OC،pH  و EC می توانند به عنوان مهمترین عوامل تأثیرگذار برای برآورد ذخیره کربن خاک استفاده شوند. شاخص های تنوع زیستی گیاهی شامل تنوع گونه ای، غنای گونه ای و یکنواختی برای هر میکروپلات، فقط در تاغزار محاسبه شد، زیرا رویشگاه گز به دلیل تنش شدید خشکی، فاقد پوشش کف و زادآوری بود. شاخص های منهینیک و مارگالف با میزان 39/1 و 68/1 به ترتیب میانگین غنای گونه ای رویشگاه تاغ را به خود اختصاص داده اند.نتیجه گیری: با توجه به تأثیر مثبت درختچه گز بر عناصر مغذی و افزایش ماده آلی و ذخیره کربن خاک که در طولانی مدت موجب بهبود ساختمان خاک می شود، همین طور توانایی سازگاری و مقاومت مطلوب با شرایط آب و هوایی خشک و شکننده منطقه مسیله، حفظ و احیای این گونه بومی باارزش بسیار حیاتی است و گونه ای مناسب برای جنگل کاری در مناطقی با چنین مشخصاتی است. همچنین، با توجه به تأثیر مثبت گونه تاغ در افزایش شاخص های تنوع زیستی رویشگاه که در طولانی مدت سبب حفاظت و بهبود ساختمان خاک می شوند، موضوع حفظ و احیای این گیاهان با ارزش برای منطقه و استان قم ضروریست.

تنوع زیستی ماهیان رودخانه هراز (یکی از زیرحوضه های مهم حوزه جنوبی دریای خزر) از سال 1378 تا 1379 در 5 ایستگاه بررسی شد. از مجموع 522 نمونه ماهی صید شده، 20 گونه در 9 خانواده شناسایی شد که بیشترین تنوع گونه ای به خانواده کپورماهیان اختصاص داشت. انواع گونه های ساکن از گونه های مهاجر بیشتر بوده و شاخصهای تنوع گونه ای (76/1) و غنای گونه ای (93/1) در ایستگاه پنجم از قسمت بالادست رودخانه به سمت پایین دست رودخانه افزایش و شاخص غالبیت (18/0) کاهش یافت. بر اساس طبقه بندی IUCN  قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario) در طبقه آسیب پذیر (VU) و گونه های دهانگرد دریای خزر(Caspiomyzon wagnrei) ، سس ماهی(Barbus lacerta) ، سس ماهی لب کلفت(Barbus mursa) ، شاه کولی (Chalcalburnus chalcoides)  و سیاه کولی(Vimba vimba)  در طبقه در شرف تهدید (NT) قرار دارند. به لحاظ ارزشی اکثر گونه های این رودخانه دارای ارزش صید ورزشی اند.

پذیرش کنوانسیون تنوع زیستی برخی تعهدات را برای کشورهای عضو، ازجمله ایران، در قراردادهای دسترسی و تقسیم منافع ناشی از منابع ژنتیک در قلمرو آن کشورها ایجاد می کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد قراردادهای انتقال فناوری زیستی، برخلاف سایر حوزه های مالکیت فکری، وضعیتی ویژه دارند و تابع الزامات کنوانسیون تنوع زیستی، به ویژه الزامات ناشی از ماده 16 کنوانسیون مذکور، مانند رضایت آگاهانه کشور تامین کننده منابع ژنتیک، و شروط مورد توافق طرفین هستند. در این مقاله، با توجه به عضویت دولت ایران در کنوانسیون تنوع زیستی، الزامات یادشده، ضوابط و معیارهای رعایت این الزامات در قراردادهای انتقال فناوری زیستی، و همچنین آثار حقوقی آن ها بر قراردادهای مزبور بررسی و مشخص می شود که این دسته از قراردادها، به جهت حاکمیت الزامات کنوانسیون تنوع زیستی، ماهیتی خاص و آثار و احکامی متفاوت با نظام حقوق سنتی قراردادها دارند.

جغرافیای طبیعی شمال غرب ایران ترکیب پیچیده ای از کوه های مرتفع، ناهمواری ها و دشت های باز است. تنوع اقلیمی و ژئوگرافیکی، به ویژه وجود مناطق گسترده کوهستانی و مرتفع در منطقه سبب گردیده است که نواحی فیزیوگرافیک متنوع و با ویژگی های منحصر به فرد در این بخش از کشور شکل گیرد و این تنوع سبب گردیده است که تنوع زیستی جانوری، به ویژه تنوع گونه ای سوسمارهای منطقه قابل توجه باشد. پژوهش حاضر به منظور مطالعه شرایط زیستگاهی، بستر زیستی، رژیم غذایی، وضعیت حفاظتی و تجزیه و تحلیل فون سوسمارهای منطقه از سال 1382 با روش پیمایشی و بازدید آغاز و هنوز هم ادامه دارد. نتایج حاصل نشان می دهد که 21 گونه سوسمار متعلق به 5 خانواده از 8 خانواده سوسمارهای ایران در منطقه زندگی می کند. بیش ترین تعداد جنس و گونه مربوط به خانواده لاسرتاها است. در این خانواده جنس Lacerta با 8 گونه بزرگترین جنس را تشکیل می دهد. بررسی ها معلوم ساخته که سوسمارهای منطقه طیف وسیعی از زیستگاه ها را با بسترهای متفاوت اشغال می نمایند. تعداد گونه های مناطق کوهستانی در مقایسه با مناطق دشتی قابل توجه است. همچنین ارزش حفاظتی سوسمارهای منطقه ناشناخته است و نیاز به مطالعات بیشتری دارد.